Türkiye'deki Öğretmenlerin Maaşları: Düşük Gelirler ve Adaletsizlik

09.04.2023

Punto:

Dinle

Öğretmenlerin önemi, ülkelerin gelişmesi ve gelecek nesillerin yetiştirilmesi açısından büyük bir role sahiptir. Öğretmenler, insanları eğiterek ve geleceğin becerileriyle donatarak, eğitimde başarının ve kalitenin en önemli aktörleri olarak kabul edilirler. Öğretmenlik mesleğinin saygınlığı farklı kültürler ve ülkeler arasında değişebilir, ancak öğretmenlerin kalitesi eğitim sistemlerinin kalitesini belirleyen ve öğrencilerin başarısını etkileyen önemli bir faktördür.

Öğretmenlik mesleği toplumda en önemli hizmetlerden birisi olması nedeniyle dikkat çekicidir. Öğretmenler, toplumu şekillendirme ve ülkenin geleceğine yön verecek genç nesilleri yetiştirme görevini üstlenmiştir. Bu sorumluluk ağır bir yüktür ve yerine getirilmesi sırasında pek çok değişkenin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Öğretmenler, eğitim ortamlarını düzenlemek, uygun öğretim yöntemlerini seçmek, başarılı insan ilişkileri kurmak ve öğrencileri sınıf içi etkinliklere teşvik etmek gibi görevlerle eğitim amaçlarının gerçekleştirilmesinde stratejik bir rol oynamaktadırlar. Öğretmenlerin gösterdiği performans, okulun amaçlarının gerçekleştirilmesinde bir ön adımdır ve çalışanların iş doyumu gibi faktörler performansı etkileyen en önemli etkenlerden biridir.

Ne yazık ki, özellikle son yıllardaki enflasyonun da etkisiyle öğretmen maaşları oldukça düşmüştür. Bu durum, öğretmenlerin işlerini sevme ve yapmaya devam etme konusundaki isteklerini azaltarak, sonuç olarak öğrencilerin eğitim kalitesini düşürebilmektedir.

Bugün mesleğe başlayan bir öğretmen yaklaşık 12.400 tl maaş almaktadır. Asgari ücretin 8.500 tl olduğu bir dönemde bir öğretmenin bu kadar düşük bir maaş alması, öğretmenler arasında “bunca yıl boşuna mı çalıştım, o kadar sınava boş yere mi girdim” gibi soruları arttırıyor.

Aşağıdaki tabloda Türkiye ve OECD ülkelerindeki öğretmenlerin 2020/2021 yılları yıllık ortalama maaş karşılaştırmasını görebilirsiniz.

page1image66153296

Kaynak: Avrupa Eğitim Bilgi Ağı (Eurydice) • (Devlet okulunda tam zamanlı öğrenmen için)

Tabloda da görüldüğü üzere Türkiye’deki bir öğretmenin yıllık geliri OECD ülkelerinin ortalamasından yaklaşık %38 daha düşüktür.

Öğretmen maaşları ne kadar değişti?

Eurydice’ın önceki raporlarıyla karşılaştırıldığında son 11 yılda euro bazında öğretmen maaşlarının düştüğü tek ülke Türkiye. 2009/2010 ile 2020/2021 dönemleri kıyaslandığında Türkiye’de euro bazında yıllık brüt maaşlar yüzde 10 geriledi.

Öğretmen maaşının asgari ücrete oranı

2021 yılında Türkiye’de mesleğe yeni başlayan öğretmenler asgari ücretin 1,8 katı kadar maaş alıyordu. 2023’te özellikle son dönemlerde seçimden dolayı asgari ücrete yapılan zamlarla beraber bu oran yaklaşık 1.4 katına kadar inmiştir.

için)

page2image66974288

Kaynak: Avrupa Eğitim Bilgi Ağı (Eurydice) • (Devlet okulunda mesleğe yeni başlayan öğrenmen için)

page2image66495904

Kaynak: Avrupa Eğitim Bilgi Ağı (Eurydice) ve Eurostat • (Devlet okulunda mesleğe yeni başlayan öğrenmen)

Ayrıca öğretmenlerin kariyer sınavının ardından öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen şeklinde ayrılması maaş farkı ve velilerin bakış açısından dolayı öğretmenleri mutsuz etmekte ve öğretmenler arasında ayrımcılığa neden olmaktadır. Örneğin 8-9 yıllık bir öğretmen yaklaşık 12400 ile 13.500 arasında maaş alırken aynı ders ve aynı sınıfa giren 11 yıllık bir uzman öğretmen 16.500 civarında, başöğretmen ise 19.500 civarında maaş almaktadır. Bu durum özellikle 10 yılını doldurmamış fakat diğerleriyle tamamen aynı işi yapan öğretmenleri mutsuz etmekte ve motivasyonlarını düşürmektedir. Bu eşitsizlik acil olarak kaldırılmalı, genel olarak bütün öğretmenlerin gelirleri yükseltilmeli ve maaş farklılıkları derece, kademe ve akademik çalışmalara göre belirlenmelidir.

Toplumda özellikle öğretmenlerin maaşları yanında ayrıca ek ders aldıkları ve asıl maaştan daha fazla ücret aldıklarına dair yanlış bir algı vardır. Ama maalesef her öğretmen aynı ek dersi almamakta ve hatta birçok öğretmen sadece maaş karşılığında çalışmaktadır.

Ülkemizin ve çocuklarımızın geleceğini inşa eden öğretmenlerimizin görev ve sorumlulukları hiçbir meslekle kıyaslanamayacak kadar çok önemlidir. Yaşamları boyunca çocuklarımızın karşısına çıkacak en büyük şans, mesleğine aşık, donanımlı ve mutlu bir öğretmendir. Fakat, evinin geçimini sağlayamayan bir öğretmen ne kadar istese de sınıfa yüzü gülerek giremez, girse de nereye kadar? Ay sonunu zor getiren bir bilim insanı, hayalleri ne kadar büyük olursaolsun moral ve motivasyon açısından derin yaralar alır. Öğretmenlerimizin toplumdaki saygınlığını kazanabilmeleri için en önemli ölçütlerden biri iyi bir maaş almalarıdır. Geçim sıkıntısı olmayan öğretmen derse daha mutlu girecek ve öğrencilerine karşı daha verimli olacaktır. Maaş farkları kaldırılmalı ve tüm öğretmenlere yeterli maaşın yanı sıra sosyal imkanlar da sunulmalıdır. (Lojman, kira yardımı, giyecek yardımı vs.)

Sonuç olarak, öğretmenlerimizin maaşlarının Avrupa ülkelerine kıyasla çok düşük olması, onların motivasyonunu olumsuz yönde etkilemektedir. Öğretmenlerimiz, eğitim sistemimizin temel taşlarıdır ve hak ettikleri değeri görmeleri gerekmektedir. Bu nedenle, öğretmenlerimizin çalışma koşullarının ve maaşlarının yükseltilmesi, toplum olarakgöstermemiz gereken saygı ve takdirin en önemli göstergelerindendir.