Bakü’nün kurtuluşunu unutturanlar Azerbaycan Respublikası’nın Rusya uydusu olmasına çanak mı tutuyor ?
Özbekistan’ın Yeni Tarihi’nin Hazırlanması ve Yayınlanması Hakkında Özbekistan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulunun 445 numaralı kararı , Bakanlar Kurulu Başkanı I. KARIMOV tarafından 16 Aralık 1996 tarihinde onaylandı ve yürürlüğe girdi. Timur’un torunları diğer Türk Cumhuriyetlerine fark attılar.
2011 yılında O'zbekiston tarixi: (Turkiston Chorizm mustamlakachiligi davrida) isimli kitap, H.J. Sodiqov, Narzulla Jo‘raev tarafından hazırlanarak, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Huzurunda Devlet Ve Toplum Yapısı Akademisi Özbekistan'ın Yeni Tarih Merkezi tarafından yayınlandı.
Birinci kitapta Türkistan'ın Çarlık Rusya'sının kolonisi haline gelmesi, nedenleri, sömürge sisteminin Türkistan halkına uyguladığı zulmün vahşeti detaylı bir şekilde anlatılıyor. İkinci Kitapta Sovyet Dönemi anlatılıyor. Bu kitabın önemi, Sovyet rejimi sonrasında ilk kez Çarlık Rusyası döneminin sömürgecilik olarak adlandırılmasından kaynaklanmaktadır. Darısı diğerlerinin başına…
Şimdi soru şu; Sovyetler Birliği döneminde 15 Cumhuriyetten biri olan Özbekistan , Çarlık Rusyası ve Sovyet rejimini, müstemleke/sömürge dönemi olarak adlandırıyor.
Özbekistanla aynı dönemde aynı süreci yaşayan Azerbaycan’ın bu tanımlamanın dışında kalması mümkün mü? Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Kanunu’na göre mümkün değil.
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Kanunu ne diyor?
28 Mayıs 1918'de Azerbaycan Milli Konseyi Bağımsızlık Bildirgesini kabul ederek Azerbaycan halkının devlet yapısının asırlık geleneklerini yeniden canlandırdı. Azerbaycan Cumhuriyeti kendi topraklarında tam devlet hakimiyetine sahipti ve bağımsız bir dış ve iç politika uyguladı.
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsız bir devletin özelliği olan kurumları - parlamento, hükümet, ordu, mali sistem - oluşturulmuş ve işliyordu. Azerbaycan Cumhuriyeti birçok yabancı ülke tarafından tanınmış ve onlarla diplomatik ilişkiler kurmuştur.
Ancak 27-28 Nisan 1920'de RSFSR uluslararası hukuk normlarını ağır bir şekilde ihlal etti, silahlı kuvvetlerinin bir kısmını savaş ilan etmeden Azerbaycan'a gönderdi, egemen Azerbaycan Cumhuriyeti'nin topraklarını işgal etti, yasal olarak seçilmiş yetkilileri şiddetle devirdi ve anayasayı ihlal etti.
Azerbaycan halkının büyük fedakarlıklar pahasına kazandığı bağımsızlık sona erdi. Bundan sonra Azerbaycan 1806-1828'de olduğu gibi yeniden Rusya'ya ilhak edildi. SSCB'nin örgütlenmesine ilişkin 30 Aralık 1922 tarihli antlaşmanın bu ilhakı tesis etmesi gerekiyordu.
Daha sonra 70 yıl boyunca Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı fiilen sömürge politikası uygulanmış, Azerbaycan'ın doğal kaynakları acımasızca sömürülmüş, milli serveti yağmalanmış ve yağmalanmış, Azerbaycan halkı zulme ve toplu cezalandırma uygulamalarına maruz bırakılmış, milli onuru ayaklar altına alınmıştır. çiğnenmiş. Bütün bunlara rağmen Azerbaycan halkı devletin bağımsızlığı için mücadeleye devam etti.
Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti'nin 30 Ağustos 1991'de kabul ettiği "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet bağımsızlığının restorasyonu hakkında" Bildirge bu mücadelenin sonucuydu.
Azerbaycan Milli Konseyi'nin 28 Mayıs 1918 tarihinde kabul ettiği Bağımsızlık Bildirgesi'ne dayanan, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin demokratik ilke ve geleneklerinin mirası olan ve Yüksek Sovyet Bildirgesi'nin rehberliğinde Azerbaycan Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 30 Ağustos 1991 tarihli "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığının Restorasyonu Hakkında" bu Anayasa Kanununu kabul ederek bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet yapısının, siyasi ve ekonomik yapısının temellerini oluşturur.
“I. GENEL HÜKÜMLER
Madde 1. 27-28 Nisan 1920'de Azerbaycan'ın RSFSR XI. Ordusu tarafından işgal edilmesi, cumhuriyet topraklarının işgal edilmesi ve uluslararası hukuka konu olan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin devrilmesi, Rusya'nın bağımsız Azerbaycan'ı işgali olarak kabul edilebilir.
Madde 2. Azerbaycan Cumhuriyeti, 28 Mayıs 1918'den 28 Nisan 1920'ye kadar var olan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin halefidir.
Madde 3. 30 Aralık 1922 tarihli SSCB'nin oluşumuna ilişkin anlaşmanın Azerbaycan'a ilişkin kısmı imzalandığı andan itibaren geçersizdir. Eski Sovyetler Birliği'nin parçası olan egemen devletlerle karşılıklı ilişkilerde ortaya çıkan tüm sorunlar, anlaşmalar ve anlaşmalar temelinde çözülmelidir.”
Kanun’un diğer hükümleri de Azerbaycan kadim devlet aklını, aynı milli ruh ve heyacanı yansıtıyor. Bu Kanun kabul edilip yayınlandığında ne Elçibey ne de Haydar Aliyev cumhurbaşkanıydı? 18 Ekim 1991’de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ayaz MUTALLIBOV ’du.
Muhtemelen Azerbaycan halkının büyük çoğunluğu mevcut yöneticilerinin bırakın Anayasayı ihlal ettiklerini , ihanet ettiklerini düşünüyordur.
Azerbaycan Millî Kurtuluş günü ne zaman?
Haydar Aliyev’in Azerbaycan'a dönüşünün esas alındığı Azerbaycan Millî Kurtuluş Günü veya Millî Kurtuluş Günü, Azerbaycan'ın millî bayramlarından biri kabul ediliyor.
Burada önemli bir ayrıntı var. Mevcut Azerbaycan Respublikası ve Prezidenti İlham Aliyev, Azerbaycan'ın başkenti Bakü'nün, Kafkas Türk İslam Ordusu ismi verilen Osmanlı ordusu tarafından Ermeni ve Bolşevik çetelerinden kurtuluş tarihi olan 15 Eylül 1918’i, neden bağımsızlık günü görmüyor?
Neden 15 Eylül bayram ilan edilmiyor, neden tatil kapsamına alınmıyor? Neden ve hangi saikle Azerbaycan halkının 15 Eylül zaferinin kutlanmasına engel olunuyor?
Kim ne derse desin ortada tarihi bir hakikat var, o da çağdaş Azerbaycan Devletinin kuruluşunun Bakü’nün 15 Eylül 1918’de kurtarılışıyla başlamasıdır.
Kafkas Türk İslam Ordusu, Azerbaycan'da 2 yıl kaldı fakat ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanması ve Bakü'nün başkent olmasında önemli rol oynadı.Bakü'nün kurtuluşu için yaptığı mücadelede Kafkas Türk İslam Ordusu 1130 şehit verdi. Azerbaycan'ın Bakü, Şeki, Şamahı, Göyçay, Kürdemir, Neftçala, Hacıkabul ve Guba bölgelerinde Kafkas Türk İslam Ordusu şehitlerinin kabirleri bulunuyor.
Kafkas Türk İslam Ordusunun Baküye girişi
Türk Silahlı Kuvvetleri her yıl dönümünde Azerbaycan/Bakü’nün Kurtuluş Günü’nde Kafkas İslam Ordusu’nun Nuri Paşa (KİLLİGİL) komutasında 15 Eylül 1918’de Bakü’ye girişini yayınladığı mesajla kutluyor.
ÂBunun anlamı derindir ve kökü mazide olan ati fikriyatını temsi ettiği kadar yıldırımlar yaratan bir ırkın ahfadı olmayı, TURAN/Avrasya jeopolitiğinde tarihi, kültürel ve siyasi sürekliliği ifade eder.
Bilmek istemeyenlere hatırlatalım
1918’de Azerbaycan Türkleri, Bakü’yü işgal eden Bolşevik Rus ve Ermenilere karşı Türk Ordusu’nu desteğe çağırır.Nuri Paşa’nın kumandasında Kafkas Türk-İslam Ordusu kurulur ve Azerbaycan içlerinden Bakü üzerine ilerlemeye başlar. Türk ordusu karşısında sıkışan Ermeniler, kendilerini kurtarması için İngiltere’ye başvururlar.
İngiltere, bu iş için “Gizli Ordu” veya komutanının adı dolayısıyla “Dunsterforce” olarak bilinen ve o sırada İran - Güney Azerbaycan’daki Türk ilerleyişini durdurmakla görevli birliği oluşturur. Ancak tüm sinsi planlarına rağmen 15 Eylül 1918’de Bakü’nün Türkler tarafından kurtarılmasına engel olamazlar.
İngilizler, Kızılordu’ya karşı çarpışan Çar taraftarı Denikini, Kolçakı ve Vragelçileri savunarak onları silah ve yiyecek sağlıyordu. İngilizlerin amacı Rusya’nın başını iç savaşa katarak Bakü petrolünü istedikleri gibi kullanmaktı. İngilizler’in bu güçlere yardım etmesinin bir anlamı kalmadığından Azerbaycan’ı terk ettiler.
Türkiye, o dönemde Merkezi Bakü olarak kurulmuş Azerbaycan Cumhuriyeti, “Müsavat Partisi”nin oluşturduğu milli ordu mensubu Osmanlı ordusu bakiyesi subay ve askerlerin İngilizlerle savaşması ve İngilizlere yardım edilmemesi talimatını vermişti. Sonuçta Ankara’nın talimatları etkili oldu ve İngilizler, Azerbaycan’dan ayrılmak zorunda kaldılar.
Zengezur Koridoru ve Türkiye'nin Nahçıvan garantörlüğü
Azerbaycan Rebuplikası Prezidenti İlham Aliyev’in son zamanlarda Ankara ile arasına mesafe koymaya çalıştığı kamuoyunun dikkatinden kaçmıyor. Dümeni Moskova'ya doğru kırdığı o kadar belli ki!
Rusya Federasyonu Başkanı Putin’in Bakü ziyaretinde , İlham Aliyev’e, Zengezur Koridoruna askeri harekat düzenlemesi telkininde bulunduğu batı medyasında yer almıştı.
Azerbaycan'ın Türkiye'nin onay ve olurunu almadan böylesi bir operasyona kalkışması, ikili anlaşmalar açısından etik olmayacaktır. Çünkü Türkiye Kuzey Irak ve Suriye'de terör sorununu çözmeyi öncelliyor. Ayrıca Balkanlardaki ABD askeri yığınağının ne amaçla yapıldığının çok iyi biliyor.
Bu vesileyle ABD’nin Saddam Hüseyini Kuveyt işgaline yönlendirdiği gibi, Rusya'da İlham Aliyevi Zengezur Koridoru savaşına itekliyor. Eğer İlham Aliyev 44 gün savaşında kerametii kendinden biliyorsa yanılıyor.
O unuttuysa Azerbaycan halkı Türk ordusunun, tıpkı 15 Eylül 1918’de Bakü’yü Ermeni çetelerinden kurtardığı gibi Dağlık Karabağ'ı da kurtardığını unutmadı. Sakın ola ki Zengezur’da bir maceraya girmeyin. Saddam Hüseyini hatırlayın. Bedeli ağır olur.
Yeri gelmişken, Türkiye'nin Nahcıvan üzerindeki garantorluk hakkı ebedidir ve pazarlık konusu yapılamaz.
Aşık Şenlik ne diyordu?
Asıl adı Hasan olup 1850'de Çıldır'ın Suhara (Yakınsu) köyünde doğmuştur. Aşık Şenlik Terekeme (Karapapak) boyundandır. Karapapak ağzını en yetkin biçimde kullanan Şenlik, 14 yaşında kuş avcılığı yaparken dere boyunda uyuya kalmış, düşünde aşk badesini içmiş. Kalkınca şiir söylemeye başlamış. 19 yaşında iken Ahıl kelek'in Lebis köyünden Aşık Nuri'den saz çalmayı öğrenmiştir. Kars, Ahıska, Borçalı, Tiflis, Gürü ve Revan'ı , dolaşmış, çağının birçok aşığıyla karşılaşmalar yapmıştır. 1913’te vefat eder. Mezarı Çıldır'ın Suhara köyündedir.
93 Koçaklaması
Ehli İslam olan işitsin bilsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana,
İsterse Uruset ne ki var gelsin,
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Kuşanın kılıcı, giyinin donu,
Kavga bulutları sardı her yanı
Doğdu koç yiğidin şan almak günü
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Asker olan bölük bölük bölünür.
Sandınız mı ki Kars kal’ası alınır,
Boz-atlar üstünde kılıç çalınır
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Kavga günü namert sapa yer arar
Er olan göğsünü düşmana gerer
Cemi Ervah bizlen meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Hele Al -Osmanın görmemiş zorun
Din gayreti olan tedarik görün
At tepin, baş kesin, kazağ’ın kırın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
Ben-Esverdir bilin Urus?un aslı
Orman yabanisi,balıkçı- nesli
Hınzır sürüsüne dalıp kurt misli
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
ŞENLİK, ne durursuz atları binin
Sıyra, kılınç düşman üstüne dönün,
Artacaktır şanı bu Al-osman’ın,
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana,
Son söz : Azerbaycan’ın Maksim Gorkisi olarak bilinen muktedir edip, Muallim Mir Celal Paşayev’in Yolumuz Hanayadır ? roman başlığını biz yeniden yorumlayalım ; Ey Azerbaycanın muktedirleri Yolunuz Hanayadır/Nereyedir?
омюр челикдёнмез, Дикгазете
Seçilmiş Kaynakça
https://library.tdau.uz/uz/books/1131
https://e-qanun.az/framework/6693
book.oxu.uz/web/kitoblar/152371493.pdf
http://www.president.az/azerbaijan/holidays#15
https://kars.ktb.gov.tr/TR-289537/asik-senlik.html
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turkiye-azerbaycan-iliskileri-1919-1938/
https://renessans-edu.uz/files/books/2023-10-10-10-39-46_2cdc2727eed0021c38d1c9fd57271223.pdf
Ömür ÇELİKDÖNMEZ
