Suriye nereye gidiyor?
Şiddet sarmalından savaş girdabına savrulan Suriye’de sular yakın zamanda durulacağa pek benzemiyor. Esad ailesinin oligarşik yönetimi sona erdi ama belki de en çok merak edilen Suriye’nin kaça bölüneceği? Daha önceki senaryolara göre üçe veya dörde taksim edileceği, etnisite ve mezhep ağırlıklı bölgesel idari yapıların ortaya çıkabileceği konuşuluyor.
Suriye bölünmeyecek
Türkiye baştan beri Suriye’nin toprak bütünlüğünü dile getiren açıklamalar yaptı. Ankara’nın BM eksenli resmi görüşü de bu. Ülkenin bölünmesine parçalanmasına taraftar olması veya çanak tutması Ankara’nın tabiatına aykırı. Türkiye Şam üzerinden Arap Yarımadasında nüfuzunu artırmak, kontrolü şağlamak varken neden Şam ile arasına kukla devletcikler koysun?
Suriye’nin Türkiye tarafından bölünmeyeceğinin en büyük garantisi, Türkiye’de geçici koruma altında bulunan Suriyeliler. Sayıları Kasım 2024 itibarıyla 2 milyon 937 bin olarak güncellenen Suriyelilerin sayısı, 2021’de 3,7 milyondu ve son yıllarda düzenli olarak azalma gösteriyor.
Suriye geçici hükümeti
Ayrıca muhalif güçlerle ilişkileri, Suriye’nin kurulacak yeni hükümet sistemine yardımcı olmak gibi tarihi bir fırsatı sunuyor. Şimdiye kadar muhaliflere hemen her konuda yardım elini uzatan Türkiye’ye, HTŞ dahil hiç bir muhalif örgüt karşı koymaya kalkışmak gibi şansını zorlayacak tutum sergileyemez.
Şimdilik Suriye Geçici Hükümeti tek yetkili üst kurul gibi görünüyor. Halep, Esat güçlerinden alındıktan sonra Suriye Geçici Hükümeti Başbakanı Abdurrahman Mustafa’nın Halep’te askeri varlık olmaması lazım, milli orduyu karargahlarına çekip yapılanmayı oluşturuyoruz açıklaması, Suriye’nin genelinde ortaya çıkacak yeni idari organizasyon hakkında ip ucu veriyor.
Nitekim Suriye’de Esed rejimine karşı operasyon başlatan ve birkaç günde Halep’in kontrolünü sağlayan muhalif gruplardan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ), şehrin yönetimini Suriye Geçiş Hükümeti’ne devretmeye hazır olduklarını açıkladı.
Muhalif güçler Şam’a ulaştıktan sonra Suriye Başbakanı Muhammed Gazi El-Celali, halkın seçeceği herhangi bir yönetimle işbirliğine hazır olduğunu söylemesi, Suriye geçici hükümeti ile temasta olduğunu gösteriyor.
Nitekim Heyet Tahrir Şam (HTŞ) örgütünden dün yapılan bir açıklamada Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan üst düzey istihbarat yetkilileriyle şehrin kontrolünü devralmak üzere anlaşmaya varıldığı belirtildi.
“Şam’daki istihbarat şubelerinin başkanları başkent Şam’ın kontrolünü ele geçirmek için bizimle anlaşmaları tamamladılar” ifadelerine bakılırsa, Aralık 6, 2024’te sizlerle paylaştığım Ruslar Suriyelileri Antalya’ya getirdi 4. zırhlı tümen komutanı Mahir Esat, Halep savaşına nasıl tepki verdi? başlıklı yazımda belirttiğim şekilde Antalya’ya gelen Suriye Heyeti , Şam başta olmak üzere Suriye’nin bir çok kentinde rejimin iflasını ilan ederek, yeni döneme geçişin ortamını hazırlamışlar.
Suriye’de şimdilik en önemli güç HTŞ gibi görünüyor. Ahmed Hüseyin el Şara, Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) lideri Muhammed Colani’nin gerçek adı. Ailesi 1967’de savaş sırasında Golan Tepeleri’ndeki evlerini terketmek zorunda kalmış, sürgünde olan Suriyeli bir ailenin oğlu olarak 1982’de Suudi Arabistan’da dünyaya geldiğinden Arapçayı çok iyi biliyor. Bir rivayete göre Golan ve civarı genellikle Türkmen aşiretlerinin meskun olduğu bölge. O nedenle HTŞ lideri Muhammed Colani, Türkmen asıllı olabilir.
Cadı avı başladı mı?
Muhaliflerin ajandasında; sivil halka yönelik katliam ve işkenceleri gerçekleştiren güvenlik güçlerini, Şebbiha mensuplarını, muhaberat çalışanlarını en önemlisi Esat ailesinden bazı isimleri mesela Mahir Esad’ı, yardımcılarını yakalayıp yargı önüne çıkarmak var.
ABD basınından Wall Street Journal gazetesi, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın eşi Esma Esad’ın geçen hafta üç çocuğuyla birlikte ülkeden kaçtığını yazmıştı. Esat ailesinin Moskova’da olduğuna ve sığınma hakkı verildiğine dair Rusya’nın açıklaması bakılırsa Beşar ve Esma Esat çiftinin şimdilik hayatta olduğu anlaşılıyor.
Esad’ın iki kayınbiraderi ile Savunma Bakanı Ali Mahmud Abbas’ın Suriye’yi terk ederek Birleşik Arap Emirlikleri’ne gittiği belirtiliyor. İran’ın Kudüs Kuvvetleri’nin komutanları da, yiğitliğin onda dokuzunu kaçmak diyerek komşu Irak ve Lübnan’a topukladılar.
Irak Hükümet Sözcüsü Basim el-Avadi’nin yaklaşık 2 bin Suriyeli askerin Irak’a sığındığını, Irak hükümetinin onayıyla bu askerlerin ülkeye girdiklerini söylemesi bu kaçışları doğruluyor.
Suriye rejim ordusu terhis edildi
Suriye rejim ordusunun hızla ilerleyen muhalif güçlere direnmemesinin en önemli nedeni, Antalya’daki görüşme varılan anlaşmaya göre, ordu komutanlarına Suriye İstihbaratının büyük patronu Ali Memluk ile Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın en sevdiği istihbarat görevlisi Tümgeneral Hussam Luka tarafından verilen talimattır.
Suriye’de devlet sisteminin bel kemiğini oluşturacak askeri unsurlar büyük ihtimalle Suriye Milli Ordusu çatısı altında toplanması planlanıyor. Suriye sahasında ortaya çıkan tüm muhalif güçler, silahları ile birlikte Suriye Milli Ordusuna katılacaklar. Hatta bu yapıya ABD tarafından desteklenen SDG dahil olabilir. Çünkü kurulması beklenilen Suriye Hükümetinde PYD’nin de bir şekilde temsil edilmesi bekleniliyor.
Nitekim DSG ve PYD yetkililerinin,DSG Genel Komutanı Mazlum Abdi (Kobani) ve İlham Ahmed’in 20 Ocak 2025 günü Washington’da yapılacak ABD Başkanı Trump’ın resmi yemin törenine davet edilmesi bunu gösteriyor.
Suriyeli askeri kaynaklar düzensiz muhalif silahlı grupların tüm üyelerinin durumunu incelemek için özel askeri komiteler oluşturulacağını, yağma, tecavüz ve yargısız infaz gibi suç işleyenler hariç tüm unsurların ya ordunun ya da iç güvenlik güçlerinin bünyesine alınabileğini belirtiyor.
Kısmi Kaynakça
https://manage.rudaw.net/turkish/kurdistan/021220246
https://m.haber7.com/dunya/haber/3484531-suriyede-sicak-gelisme-htsden-son-dakika-halep-karari
https://www.ekonomim.com/dunya/rusya-esad-ve-ailesine-siginma-teklif-etti-haberi-785108
https://tr.euronews.com/2024/12/08/esadin-dususu-suriyedeki-50-yillik-hanedan-yonetiminin-sonunu-getirdi
https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/abd-basini-ortaya-cikardi-esad-ailesi-rusyaya-mi-kacti,1cYvp9Elxk6_BwM6Hz7M6g
https://www.cnnturk.com/dunya/live-son-dakika-esad-irana-mi-kacti-muhalifler-sama-dogru-ilerliyor-2198721#post-1
https://www.konuyorum.com/2024/12/06/ruslar-suriyelileri-antalyaya-getirdi-4-zirhli-tumen-komutani-mahir-esat-halep-savasina-nasil-tepki-verdi/.html#google_vignette
https://t24.com.tr/haber/suriye-gecici-hukumeti-basbakani-mustafa-halep-te-askeri-varlik-olmamasi-lazim-milli-orduyu-artik-karargahlarina-cekip-yapilanmayi-olusturuyoruz
