Punto:
Dinle
Örtüaltı yetiştiriciliği dış şartların üretime elverişli olmadığı dönemlerde kapalı yapılarda iklimin kısmen/tamamen kontrol altına alınarak “mevsim dışında” pazara ürün çıkartılmasıdır. Turfanda üretimle sera üretimi karıştırılmamalıdır. Turfandacılık, pazara önce veya sonra ürün çıkartılmasıdır. Seracılık, mevsim dışında bir üretim şeklidir. Örtüaltı tarımının ilk geliştiği yıllarda seralar daha yaygın kullanıldığında bu ürünlere sera ürünleri, yetiştiricilikte kullanılan yapılara da sera denilmektedir. 2017 verilerine göre örtüaltı üretimimizin %75’i seralarda kalanı ise alçak ve yüksek tünellerde yapılmaktadır…
SERA ÜRETİM DÖNEMLERİ
Ülkemizde iklim şartları dikkate alındığında örtü altı üretimi iki dönemde planlanmaktadır. Tek (aynı) ürün aynı serada bir sezonda ara vermeden üretilmesidir. Çift üründe ekim/dikim işlemleri iki kez yapılmaktadır. Bu üretim şeklinde yılın soğuk periyodunda üretime birinci ürünün son hasadı ile ikinci ürünün başlangıcı arasında boşluk bulunması önerilir. Ülkemizde, yöresel farklılıklar olmakla birlikte, tek ürün, Eylül-Haziran; çift ürün sisteminde ise sonbahar; Ağustos–Ocak, ilkbaharda ise Ocak–Haziran periyodunda yapılmaktadır. Ülkemiz şartlarında 2-3 haftalık farklılıkla olmakla birlikte kasımdan mart ayına kadar pazarlarda yazlık sebzeler sera ürünü olarak arz edilmektedir…
SERA İŞLETMECİLİĞİ KARLIDIR
Örtüaltı sebzeciliği açıkta yapılan sebzeciliğe veya diğer bitkisel üretim programlarına göre daha kârlı olan bir yetiştiricilik şeklidir. Bu durumda önemli olan iki husus vardır:
-Açıkta üretime göre nispeten yüksek verimlilik
- Mevsim dışında üretimde yüksek pazar fiyatlarıdır.
Örtüaltı sebze üretiminde birim alandan elde edilen ürün miktarı açıkta yapılan üretimde daha fazladır. Turfanda/sera ürünlerinde mevsim dışında elde edilenlerin birim fiyatları mevsiminde ve açıkta yapılan üretime göre daha yüksektir.
Bu nedenlerle birçok çiftçi sera yetiştiriciliğini tercih etmektedir…
HANGİ ÜRÜNLER ÜRETİLMEKTE
Örtüaltında üretimi yapılan önemli bitki grupları sebze ve meyvelerdir. 2017 yılında 7,2 milyon ton olan örtüaltı üretiminin %94’ünü sebzeler ve %6’ını meyveler oluşturmaktadır.
Ülkemizde toplam sebze üretimi 28.6 milyon ton olup, bunun 6,7 milyon ton ile %23,4’ü örtüaltında üretilmektedir. Yani tükettiğimiz her 4 kilogram sebzenin yaklaşık 1 kilogramı seralarda gelmektedir.
Örtüaltı sebze üretiminin % 54’ünü domates, %16’nı hıyar, %10’nunu karpuz, % 9’unu biber, %4,3’ünü patlıcan, %2,5’ini kavun ve %2’ini sakız kabağı oluşturmaktadır. Bu verilere göre sera üretiminin % 98’ni 7 sebze türü oluşturmaktadır… Bu sebzeler yazlık sebzeler olarak tanınmaktadır. Doğaları gereği yazın sıcak mevsimlerde yetiştirilmeleri gerekir…
Bu 7 sebze dışında seralarda bazı serin iklim sebzelerinden yetiştiriciliği de söz konusudur.
Sebzelerin yanında örtüaltında 422 bin ton meyve üretimi de yapılmaktadır. Örtüaltı meyve üretiminin %60’ını muz ve % 40’ını çilek oluşturmaktadır. Bunların yanında son yıllarda örtüaltı meyve üretiminde payları %0,5 kadar olan üzüm, kaysı, şeftali (nektarin) ve erik gibi meyveler de üretilmektedir.
Tüketimi Sağlıklı mı/ Ekonomik mi?
Sera ürünlerinin pazar payının her geçen gün artması bazı tartışmaları beraberinde getirmiştir. Bu tartışmaların çoğunluğu perakende fiyatlarının yüksek olması ve insan sağlığına olan etkileri ile ilgilidir…
Bu ürünler mevsim dışında/turfanda olarak üretildiğinden perakende fiyatları normal mevsimdeki fiyatlarının 6-8 katına kadar daha yüksek olabilmektedir. Bu kadar yüksek perakende fiyat ile serada üretilen sebzeyi/meyveyi tüketmek ile tüketiciler nasıl bir fayda beklemektedir?
Sera ürünlerinin tüketiminin sağlıklı olup olmadığı sıkça tartışılmaktadır. Tartışmalar hormon kullanımı, tarımsal ilaçlar ve bitki beslemesinde kullanılan kimyasallar (gübreler vs) konusunda yoğunlaşmaktadır. Bu tartışmayı yapanların konunun uzmanı olmamaları da sorunu daha karmaşık hale getirmektedir. Bu tartışmaları kapsayan değerlendirmeleri haftaya yapacağım…
Sonsöz: Bilinçli bir tüketici dedikodulara göre tüketim tercihlerini belirlemez.
