Punto:
Dinle
Poşet
Askerlik yapmış olanlar bilirler. Poşet; kısa dönem askerlere uzun dönem askerlerin taktığı bir isimdir. Bu ismin takılması, askerliğin süresinin kısalığı ile ilgili olsa da, ismi takan uzun dönem askerlerin mantığında; alış verişte kullanılan poşetlerin kısa süreli kullanılması işlevi gibi düşünülmesindendir.
Şimdi 01 Ocak 2019 tarihinden geçerli olmak üzere çıkartılan bir yasada naylon plastik poşetler 0,25 TL paralı hale getirildi. Bakalım bu siyasete seçimler arefesinde nasıl yansıyacak.
Neden böyle bir uygulamaya ihtiyaç duyuldu?
Bu uygulama hangi alanlarda uygulanacak?
Halkın bu uygulamaya tepkisi nedir?
Bu uygulamayı gündeme getirenlerle poşet üretimi yada alternatif bir poşet önerisi ile ilişkisi var mıdır?
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ‘’ Ocak 2019 itibariyle plastik poşetlerimiz ücretli hale geliyor. 25 kuruş ücret alacağız. Yıllık 30-35 milyar adet poşet kullanımını, kişi başı bu 440 adete geliyor, bunu inşallah en kısa zamanda düşürmeyi hedefliyoruz. O manada, çevreyi korumak adına, plastik poşetlerin ücretlenmesi bizim için büyük önem arz ediyor’’ diyor.
Sorduğumuz ilk soruya Bakan Murat Kurum; bu kanuna ihtiyaç duyulma gerekçesini açıklıyor. Çevre temizliği, çevre koruma hassasiyeti. Bakanın ifadesindeki ‘’25 kuruş alacağız’’ demesi aslında yasanın amacını gösteriyor.
0,25 TL den 35 milyar poşet fiyatı 8 milyar 750 milyon TL yapıyor. Bakan açıklamasında kendini ele veren bir ifade kullanıyor. Poşetlerin kullanımını düşürmek gibi bir hedefe ulaşmak için yasa ile plastik poşetlerin kullanılmasını yasaklamayı değil de her poşetten para alarak yasaklayacağını ifade ediyor. Aslında bu poşet kullanma cezası oluyor. Her poşet de 0,25 TL ceza.
Halk bu kanuna tepki verecek, poşete para vermek istemeyecek, poşet tüketimi böylece düşürülecek gibi bir mantık izahatı var. Tabi bu yapılan bir gerekçelendirme. Bu işin halk üzerinde psikolojisini ve sosyolojisini çalışanlar belli ki böyle bir yöntemi kullanmayı önermişler. Nitekim halkın bu uygulamaya her kesiminden çok ciddi tepkileri geldi. Poşete para vermemek için el arabası ile alış verişe gidenler oldu. Halk kızgınlıkla farklı çözüm arayışları içine girdi. Tabi Avrupa’yı örnek göstererek orada paralı bizde de olabilir diye bu uygulamayı ilginç biçimde savunanlarda çok azınlıkta olsa halk içinden oldu.
Ancak bir gerçek vardır ki bu tepki bir hafta sürmez. Halk alıştıktan sonra artık faturalarında ödediği poşet parasını görmeyecek, aman 0,25 TL deyip kabullenecek. Sosyal psikolojiyi iyi bilenler bu işin çok kısa sürede buraya evrileceğini rahatlıkla görebilirler.
Çevrecilik ve Şehircilik Bakanlığımızın yaptığı açıklama, çevre hassasiyetinde samimi ise, çıkartılacak bir yasa ile bu poşetlerin üretimi engellenebilir.
Ancak bu durumda bu sektörde çalışan fabrika ve istihdam alanları ciddi olumsuz etkilenecek. Poşet üretimi alanında yatırım yapılmış kobiler kapanacak.
Bu uygulamanın bazı alanlarda uygulanmayacağı da söyleniyor. O zaman siz çevre temizliği kaygısını dile getirirken ‘’ bazı alanlarda çevre temizliğini düşünmüyoruz’’ demelisiniz. Burada bir çelişki yok mu?
Halkın uygulamaya tepkisi % 90 olumsuz. Bu yasanın çıkartılma gerekçeleri ile ilgili siyasi rant, birilerinin ileride kağıt poşete geçilmesi için teklif vereceğini, bunun için kağıt poşet üreten fabrika sahiplerinin olabileceği gibi sosyal medyada halk eleştirilerini şimdiden yapıyor.
Başka bir açıdan bakalım şimdi. Bu plastik poşetlerin kullanımı azalırsa, ihtiyaçlar azalmayacak. Onun yerine bir şey mutlaka ikame edilecektir. İşte bu işi uzun vadede planlayanlar bu ikame edilecek poşet yerine geçerli olacak kağıt poşetlerin üretimine geçebilir.
O zaman bir sorun daha çıkacak karşımıza. O da çok kağıt demek çok ağaç kesimi demektir. Yada çok kağıt ithalatı demektir.
Hükümetimiz oluşturulan borç bütçesi için vergi metotlarındaki böylesi farklı arayışlarla gelirlerini arttırmaya çalışıyor. Oysa bir model değişikliği ile yeni bir para kredi sistemi ile bütün ana sorunlar çözülebilir. Buda elbette kararlı bir iradeyi gerektiriyor.
Biz bu kanunun doğru olduğuna inanmıyoruz. Fireleri ile buradan hesaplanan 5-6 milyar gibi bir geliri asgari ücretle alış veriş yapanlardan da poşetleri üzerinden bu parayı almış olursunuz. Bu yasanın halk üzerindeki etkisi en bariz biçimde seçimlere tepki olarak yansıyacaktır. Oluşturulan faize dayalı borç bütçesinin poşet paraları ile kapatılmaya çalışılması Ak Parti’nin ciddi hatalarından birisidir.
Önerimiz;
Kenevir bütün kağıt üretimimizi fazlasıyla karşılayacak bir üründür. Kenevir üretimine öncülük yapan Avrasya Bir vakfı’nın çalışmaları desteklenmeli. Tekel oluşturmadan; Tabanda bir üretim biçimi ile halk üretim sürecine ortaklık biçiminde dahil edilmelidir.
8 kat geri dönüşümü olan ve 4 ay gibi bir sürede gelişen kenevirin kağıt sektörüne getireceği katkı, ithalatı da bitirecektir. Çevre kirliliği olan plastik poşet üretimini de bitirecektir. Plastik sektöründeki üretim yapan ve çalışanlarda kenevir üretim sahalarına geçirilerek, Çevre ve şehircilik bakanlığımız gerçek manada bir çevreci çalışması yapmış olur.
Selam ve dua ile...
Yunus EKŞİ
