Önce 1851 yılında Kırım Hanlığı’nın başkenti Bahçesaray yakınlarındaki Avcıköy’de doğan İsmail
Gaspıralı’dan söz edelim. Gaspıralı anlamına gelen “Gasprinskiy” lâkabını kullanmasının sebebi
babasının Yalta şehrine bağlı Gaspıra köyünde doğmuş olmasıdır.
Türk Dünyasının yetiştirdiği büyük reformcu, eğitimci, gazeteci, fikir ve aksiyon adamı İsmail
Gaspıralı, ideallerini gerçekleştirmek için hayatta üç ana sacayağı belirlemişti. Bunlar eğitim, basın-
yayın ve gazetecilik faaliyetleridir.
Aralık 2022 Ömür Celikdonmez ve Georgiy Lvovich Muradov Moskova’da
Büyük bir dil ve kültür birliği idealiyle yola çıkan İsmail Gaspıralı, 1883’te yayın hayatına başlayan
Tercüman gazetesiyle, Türk-İslam coğrafyasında Türk ve Müslüman üst kimliği çerçevesinde bir millî
bilincin oluşması doğrultusunda büyük çaba gösterdi.
İsmail Gaspıralı, Türkçenin farklı lehçelerini konuşan halkları ortak bir edebî dil etrafında birleştirip,
tek bir ulus hâline getirmeye gayret etmiş ve fikirlerini “Dilde, fikirde, işte birlik” sloganıyla
özetlemiştir.
Tatar hamisi Kaytarma seven Georgiy Lvovich Muradov
Georgy Lvovich Muradov, 2014 yılından bu yana Kırım Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkan
Yardımcısı ve Kırım Cumhuriyeti'nin Rusya Devlet Başkanı Daimi Temsilcisi.
Georgiy Lvovich Muradov, İsmail Gaspıralı/ Gasprinsky’i en iyi anlayan çağdaş bir takipçisi. Kırım
Tatar toplumun diğer etnik unsurlarla barış ortamında yaşaması noktasında büyük emekleri var.135
yıl önce Kırım Tatar eğitimcisi İsmail Gaspıralı, Rusların, diğer milletlerle barış içinde yaşama gibi
nadir ve mutlu bir nitelikle donatıldığını yazmıştı.
Muradov da tıpkı görüşlerini önemsediği Gaspıralı gibi düşünüyor ve öyle yaşıyor. Muradov'un
dediği ve Rusya'ya gidenlerin bizzat deneyimkediği gibi yabancılara karşı kıskançlık ve kötü niyet,
Rusya'nın doğasında yoktur. Bu özellik Rusya'nın büyüklüğünün ve huzurunun anahtarıdır.
Kırım Tatar toplumun Rusya Federasyonu ve eski Sovyet cofrafyasına dağılmış diğer Tatarlarla
ayrıca diğer Müslüman ve Türk unsurlarla güçlü bağlar kurmasına yardımcı oluyor. O nedenle eğer
bugün Kırım'da yaşayan Tatarların yönetimle ilgili sorunları büyük ölçüde çözüme
kavuşturulmasında onun çabasından söz etmemek doğru olmaz.
İki kadim dost Georgiy Muradov ve Ünver Sel
Bu bağlamda Ankara merkezli Kırım Tatar Kültür Dernekleri Federasyonu kurucusu ve Genel
Başkanı, Kırım Kalkınma Vakfı Başkanı, Uluslararası Kırım Dostları Derneği Başkanı Ünver Sel ile
birlikte Türkiye'deki ve Kırım’daki Tatarlar için önemli faaliyetlerde bulunuyorlar.
Ekonomik ve kültürel forumlar düzenleniyor. Karşılıklı heyetler gidip geliyor. Karadeniz'in iki
yakasındaki Tatarlar, milli dansları Kaytarmayı neşe içinde keyifle oynuyorlar.
Georgiy Lvovich Muradov döneminde Kırım'da neler değişti ?
Kırım Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkan Vekili Georgy Muradov, Ufa'da düzenlenen "Rusya –
İslam dünyası" Stratejik Vizyon Grubunun V toplantısında, Rusya'ya ilhakın Kırım Tatarları da dahil
olmak üzere Kırımlıların hayatlarını nasıl etkilediğini anlatmıştı. Bizzat kendisinden dinleyelim.
Rusya Federasyonu'na ilhakla birlikte Kırım Tatarlarının geçmiş onyıllardır cevapsız kalan birçok
önerisi hayata geçirildi. Özellikle Kırım Tatar dili, Rusça ve Ukraynaca ile aynı düzeyde devlet dili
olarak tanındı.
Kırım Tatar dilinde eğitim sistemi okul öncesi eğitimden Kırım Tatar Üniversitesine kadar inşa
edilmiştir. Kırım Tatar dilinde kitle iletişim araçları aktif olarak gelişmeye başladı.
Kırım Tatarları, Cumhuriyet'te sayıları 400'ü bulan camilerin, İslami türbelerin yasallaştırılması
konusunda talep ettikleri tüm hakları aldılar. Simferopol/Akmescit’deki Büyük Cuma Camii'nin
inşaatı neredeyse tamamlandı. Açılışı 2024 Haziran veya Temmuz gibi gerçekleşecek.
Hacca giden vatandaşların sayısı 20 kat arttı ve Kurban Bayramı ve Ramazan Bayramı gibi Müslüman
bayramları resmileşti. Diğer dinlerin temsilcilerinin de bu bayramları kutlaması dikkat çekicidir.
Bu arada Kırım'daki Müslümanların sayısı toplam nüfusun %15'idir. Ayrıca Kırım Tatarları Şura'nın
yönetim organı yeniden yaratıldı ve Kırım yetkilileri tarafından yasal olarak kutsallaştırıldı ve tanındı.
Halep oradaysa arşın burada diye boşuna söylememişler. Tüm bunlara inanmayan gider görür. Ben
Rusofil falan değilim. Bir Rus ne kadar Türkofil ise ben de o kadar Rusofilim. Sadece reelpolitik
düşünüyorum. Avrasya Medeniyetinin en büyük iki milletinin siyasi kültürel ve ekonomik işbirliğinin
dünya barışına büyük fayda sağlayacağına inanıyorum.
Georgiy Lvovich Muradov ve Türkiye
Türk ve Türkiye dostu Rusya’nın Kırım Temsilcisi Georgiy Muradov’a göre; Türkiye, Amerika ne
derse onaylayan bir ülke değil. Muradov daha öncede Türk basınına yaptığı açıklamasında 15
Temmuz darbe girişimine dikkat çekmiş “Türk hükümetine yönelik Amerika’nın faydasını gözeten bazı
gruplar, darbe yapmayı denedi. Biz dostluğumuzu o zaman gösterdik ve Türkiye’nin de Rusya’ya karşı
aynı hisleri beslemesini bekliyoruz.” demişti.
Rusya’nın Kırım politikasının ve genel olarak Rus diplomasisinin Türk karşıtı olmadığını ifade eden
Georgiy Muradov, bu iddialar için “büyük bir sahtekarlık” deme açıksözlülüğünü göstermişti.
Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin önemine değinen Muradov, Rusya Federasyonu Başkanı
Vladimir Putin’in, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan için “dostum” dediğini ifade etmişti.
Erdoğan’ın da zaman zaman Değerli dostum Putin dediği kamuoyunun malûmu.
Kırım Daimi Temsilcisi Georgiy Muradov, Kırım'ın Rusya Federasyonu'na en demokratik yol olan
referandumla katıldığını belirterek, Türkiye’nin Kırım’ın Rusya olduğunu anlaması gerektiğine vurgu
yapıyor.
Gerçekten de durum böyle. Kiev Nazi darbesinden geçtiğinde, Vladimir Vladimirovich Putin'in Kırım
ve Sivastopol'u Rusya Federasyonu'na entegre etme kararı, yarımadanın savaştan ve etnik temizlikten
kaçınmasına izin verdi. Kırım Tatarları savaştan uzak tutuldu. Yeni bir katliamdan korundular.
Georgiy Muradov’un ailesinde Türk köklerinden izler
Soyadına bakılırsa Ortodoks Türklerden. Belki Kazak/Kozak belki Tatar belki de Gagauz’dur. Ama
yakın tarihteki şeceresi onun Rus kökenlerine de işaret ediyor. İsmini taşıdığı Aziz George aynı
zamanda Moskova'nın da koruyucu azizidir. Bazı kaynaklarda Ermeni etnisiteden olduğu belirtiliyor.
19 Kasım 1954'te Komi Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin İnta bölgesindeki Kochmes köyünde
doğdu. Ebeveynler - anne Elena Illarionovna Shapovalova ve baba Lev Vladimirovich Muradov,
mesleği gereği doktorlardır ve Büyük Vatanseverlik Savaşı'na katılmıştır. Büyük babası Muradov Lev
Vladimiroviç 1910'da Krasnodar’da doğdu.
Georgiy Muradov, Kerç Boğazı'nın iki kıyısında büyüdü. Krasnodar'da okula gitti ve yaz tatillerini
Kerç'te yaşayan akrabaları ve büyükannesinin yanında geçirdi. Çocukluğunun o döneminden itibaren
Kırım’ı sevdi. Kırım’ın, eşi görülmemiş ölçekte sistemik dönüşümlerden gescmezinde ve en yüksek
büyüme hızlarını göstermesinde Georgiy Muradov’ın katkısı büyük.
1972 yılında Krasnodar şehrinde 36 numaralı ortaokuldan mezun oldu. 1972-1974'te. – Krasnodar'daki
Kuban Devlet Üniversitesi Romantik-Germen Filolojisi Fakültesi akşam bölümü öğrencisi. Kariyerine
1972 yılında Krasnodarkrayselstroy vakfının mekanizasyon bölümünde mekanik tamir atölyelerinde
tamirci olarak çalışarak başladı.
Georgiy Muradov; dilbilimci Irina Yuryevna Muradova ile evli. Bu evliliğinden dünyaya gelen oğlu
Albert, Moskova Devlet Üniversitesinde Türkolog ve Türkçe biliyor. Diğer evliliğinden olan
cocukları ise Yuri Georgievich Muradov, Sergei Georgievich Muradov.
Georgiy Murado’un aldığı ödüller saymakla bitmez. Belli başlı ödüllerinden bazıları; Aleksandr
Nevski Nişanı, Dostluk Nişanı, Onur Nişanı, Kırım'ın Geri Dönüşü Madalyası vs
7 Ağustos 2014'te Muradov, Kırım Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı ve Kırım
Cumhuriyeti'nin Rusya Devlet Başkanının Daimi Temsilcisi oldu.
Kendisi, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü baltalamayı amaçlayan eylemler nedeniyle Avrupa Birliği
tarafından yaptırımuygulanan kişiler listesine dahil edildi. Bu karar Rusya-Ukrayna Savaşı ile ilgili
olarak 2014 yılında Birleşik Krallık hükümeti tarafından onaylandı.
Kendisi ile ilgili iddialar şöyle; “Kırım'ın sözde "Başbakan Yardımcısı" ve Kırım'ın Başkan Putin'in
Tam Yetkili Temsilcisi. Muradov, yasadışı ilhaktan bu yana Rusya'nın Kırım üzerindeki kurumsal
kontrolünü sağlamlaştırmada önemli bir rol oynadı. Bu nedenle Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü,
egemenliğini ve bağımsızlığını zedeleyen eylem ve politikaları desteklemiştir.”
Muradov Ankara'ya Büyükelçi olabilir mi?
Muradov, 1979'dan 1992'ye kadar Yunanistan'da diplomatik hizmetteydi. 1992-1996 yılları arasında
Rusya'nın Sofya Büyükelçiliği'nde Müsteşar-Bakan olarak görev yapan Muradov, 1996'dan 1999'a
kadar Rusya Federasyonunun Kıbrıs büyükelçisi olarak görev yaptı. İyi derecede İngilizce, Yunanca,
Bulgarca’nın yanısıra Türkçe konuşuyor.
ABD’nin Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'da devasa askeri yığınak yaptığıdan haberi olmayan
var mı? Sınırlarımız adeta ABD ordusunun muharip birliklerince çevrilmiş durumda. Montrö
Sözleşmesine kapsamında Boğazların kontrolü Türkiye'de olmasa Karadeniz’in kan gölüne dönmesi
her an mümkün.
Georgiy Muradov; uzun yıllar Atina ve Sofya’da görev yaptığından bölgesel dinamikleri çok iyi
biliyor. Onun gibi deneyimli bir diplomatı Ankara'da görmek bölge barışı adına büyük kazanım
olacaktır. Öncelikle Rusya Federasyonu Başkanı Putin ve Dışişleri Bakanı Lavrov bu konuyu acilen
gündemlerine alabilirler.
Ankara ise Türk dostu Muradov’u bağrına basacaktır. Muradov'un son görev yerinin Ankara
olmasına en çok Tatarlar sevinir. Belki Rus Büyükelçiliğinin bahçesinde veya büyük kabul salonunda
birlikte Kaytarma için el tutarlar.
Seçilmiş Kaynakça
http://eurasia-assembly.org/en/node/6450
https://www.greekmos.ru/georgiy_muradov/
https://m.lenta.ru/tags/persons/muradov-georgiy/
https://www.opensanctions.org/entities/Q4307789/
https://rk.gov.ru/structure/d68026cc-91b3-4501-81bd-eea53d86df07
https://kianews24.ru/news/georgiy-muradov-vokrug-nas-sozdayut-p/
https://www.podvignaroda.ru/?#id=1270044317&tab=navDetailManCard
https://ytb.gov.tr/haberler/milletinin-terakkisine-adanan-bir-omur-ismail-gaspirali
https://www.odatv.com/dunya/turkiye-amerika-ne-derse-onaylayan-bir-ulke-degil-231191
https://anlatilaninotesi.com.tr/20230307/kirim-daimi-temsilcisi-muradov-turkiye-ile-isbirligine-haziriz-
1067927003.html
https://studizba.com/hs/rjeu-im-plehanova/teachers/kafedra-inostrannyh-yazykov-3/15007-muradova-
irina-yurevna.html
http://www.ppcrimea.ru/index.php/ru/postoyannoe-predstavitelstvo-respubliki-krym-pri-prezidente-
rossijskoj-federatsii/rukovodstvo
https://russia-islworld.ru/novosti/georgy-muradov-spoke-about-the-changes-in-the-life-of-the-crimean-
tatars-after-annexation-to-russia/
https://journalcrimea.ru/georgiy-muradov-we-are-being-surrounded-by-the-belt-of-the-countries-with-
non-traditional-civilizational-orientation/
https://www.dikgazete.com/mobil/yazi/kirim-tatarlari-ve-kirim-disinda-yasayan-tatarlarin-tarihi-
moskova-bulusmasina-tanikligim-5130.html
