Punto:
Dinle
Domatesin anavatanı; Orta ve Güney Amerika’dır. Domates sözcüğü Güney Amerika’da yerlilerinin kullandığı xitomate sözcüğünden türemiştir. Zehirli olduğunun düşünülmesi tüketimini ve yaygınlaşmasını geciktirmiştir. ABD’de ancak 1800’lü yıllarda pişirilerek tüketilmeye başlanmıştır. Anadolu’da 150 yıldır tanınmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilk olarak Halep’e getirilmiş ve buradan önce güney bölgelerimize daha sonra da diğer bölgelere yayılmıştır…
Sera ve açıkta üretim…
Ülkemizde açıkta ve serada taze pazar veya işleme için domates yetiştiriciliği yapılmaktadır. Dünyada domates üretimi 177 milyon tondur (FAO 2016). Türkiye’de ise 2017 yılında 12,75 milyon ton domates üretilmiştir (TÜİK 2017).
Bu kadar domates üretim miktarı ile Türkiye dünya domates üretiminde 4. sıradadır. Türkiye’nin Dünya üretimindeki payı ise %7,2’dir…
Türkiye domates üretiminde kendine yeterli (%120) bir ülkedir.
Domates üretiminin %65-70’i açıkta, % 30-35’i ise seralarda yapılmaktadır.
Sera ürünleri arasında domates önemli bir paya sahiptir. Örtüaltı sebze üretiminin %54’ünü domates oluşturmaktadır.
Domateste rekabet gücü…
Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği raporuna göre 2017 yılında 526,1 ton taze domates ihracatı gerçekleştirilmiştir. Üretilen domates miktarı dikkate alındığında ihracat miktarı çok yüksek değildir… Ancak salçalık domateste önemli bir miktar olduğu hatırlanmalıdır...
Türkiye domates ihracatı için önemli bir potansiyeli vardır. Nitekim Türkiye’nin tarımsal ihracatında en önemli olan domatesin rekabet gücünün analiz edildiği bir araştırmada Türkiye’nin “domates ihracatında rekabet gücüne sahip” (bk. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/311449) olduğu sonucu belirlenmiştir. Bu durum önemsenmelidir…
Taze sebze ihracatında 2017’de Rusya’nın ve Irak’ın payı sırasıyla %32 ve %26’dır. Tarım sektöründe de ülkemiz ekonomisi açısından bölgesel barışın ne kadar önemli olduğuna dikkat edilmelidir...
Türkiye’de domates üretiminde en önemli üretici bölgeler sırasıyla Akdeniz, Ege ve Doğu Marmara Bölgeleri’dir. Akdeniz Bölgesi domates üretiminin %30,7’sini karşılarken, bu üç bölge toplam üretimin %69’unu karşılamaktadır.
Domatesten açıkta dekardan 6-7 ton verim elde edilmektedir. Verim miktarı çeşide, yetiştirme tekniğine ve bakım şartlarına göre değişmektedir. Örneğin serada domates üretiminden dekara 20 tona kadar ürün almak mümkündür…
Sağlık ve Beslenmede Önemli…
İnsan beslenmesinde sebzeler besin piramidinde tahılların hemen üstünde yer alırlar. Yani sebzeler insan beslenmesinde önemli/temel bir besin grubudur…
Sera sebzelerinin tüketilmesinin sağlığa olan etkisi sıkça tartışılan bir konudur… Bu durum serada yetişen sebzelerin iklim isteklerinin karşılan(a)maması ile yakından ilgilidir… Sıcaklığın 15.5 C’nin altına düşmesi ve 27 C’nin üzerine çıkması domateste gelişmeyi yavaşlatır. Domates meyve tutumu gece sıcaklığı 16C’nin altında ve 21C’nin üstünde; gündüz sıcaklığı 34-35C’nin üstünde ise olumsuz yönde etkilenmektedir. Domates ışık yoğunluğunun fazla olmasını ister. Domates bitkilerinin günlük 6 saat güneş ışıklarına maruz kalması gereklidir.
Sera üretiminde bu şartların yeterince sağlanmaması yaz aylarındaki kadar tatlı/aromalı domatesler üretilmemesinin temel nedenidir. Bu nedenle kamu oyunu yanıltıcı açıklamalara itibar edilmemelidir…
Domates yeşil, pembe ve kırmızı olgunluk üç olgunluk döneminde hasat edilir.
Domatesin %92-94’ü su olup protein, karbonhidrat ve yağ bakımından zengin değildir. Bu nedenle düşük enerji sağlaması nedeniyle diyetlerde tercih edilebilir. Mineraller (ör. Potasyum) ve vitaminler (ör. C vitamini) bakımından zengin bir sebzedir.
Kırmızı domates en güçlü karotenoid antioksidanlardan likopen bakımından zengindir. 100 g taze domateste 5-6 mg likopen vardır. Özellikle prostat sorunu yaşayanlar için domates önerilmektedir.
Yeşil domateslerde solanin isimli bir alkaloit vardır. Yeşil olgunlukta domateslerle yapılan turşu tüketiminde dikkatli olmak gerekir...
