Punto:
Dinle
“Covid-19’u nakavt etmek: Uzmanlar (!) kayıp” başlıklı yazımda bazı uzmanların (!) Covid-19 salgınına karşı nar ekşisi, sarımsak, tirşik çorbası, kelle paça vs yiyenlere bir şey yapmayacağı iddialarını irdelemiştim. Bu yazıdan sonra indirgemecilik üzerine bir yazı yazmayı planlıyordum. Fakat üniversite ve liseye geçiş sınavlarının olduğu günlerde olmamız sebebiyle eğitim ve gençlere yönelik yazılar yazdım.
Evvela karmaşık bir salgının basite almanın indirgemecilikle bile izah edilemeyeceğine dikkat çekmek isterim. Bu yaklaşımlar indirgemecilik değildir.
Basite indirgemek
İndirgemecilik (redüksiyonizm); olayların ya da olguların, onları oluşturan daha basit olguları çözümleyerek anlaşılabileceğini savunan felsefi akım. Kelime anlamı olarak karmaşık olguların, bu olguların daha basit ve temel yapıtaşları kullanılarak açıklanmasıdır. Felsefi akım olarak indirgemeciliğe göre varlıklar daha küçük ve basit oluşumların toplamı ya da kombinasyonudur (bk. https://tr.wikipedia.org/wiki/Red%C3%BCksiyonizm).
Bu açıklamalara bakılırsa indirgemecilik anlamamıza ve çözümleme yapmamıza yardımcı olan bir yaklaşımdır. Fakat bu açıklamalar indirgemeciliğin ötesinde lümpenleş(tir)meye daha çok benziyor.
Lumpen (Almanca) sınıfsız veya ayaktakımı anlamına gelmektedir. Toplum içinde görgüsüzlükleri veya bilgisizlikleri dolayısıyla aşağı durumda olan kişilere denilmektedir. Bu tarz açıklamalar görgüsüzlük ve bilgisizlik belgesi gibidir...
Belki de meşhur bir yazarımız haklıdır: “Kibar müşteriler birer birer çekiliyor, ayaktakımı her gün artıyor" (H.E.Adıvar).
Bu kadar eğitim almış uzmanların (!) bilgisizce açıklamaları yeterlilik sorununun olduğunu göstermektedir. Bir toplumun başarısı içinden çıkardığı birinci kalite uzmanlar ile ölçülür.
Mütehassıs
Uzman (mütehassıs) belli bir işte, belli bir konuda bilgi, görüş ve becerisi çok olan kimsedir. Eskiden ülkemizde belli yeterlilik sahip insanlara mütehassıs denirdi. Hastanelerde (özel muayenehanelerde) dâhiliye mütehassısı (günümüzde iç hastalıkları uzmanı) yazılı tabelalara rastlanırdı.
Aslında sorumsuzca konuşan ve davranan uzmanlar yeterli ehliyette değiller. Ehliyet bir işi yapma gücünü sağlayan özel bilgi anlamındadır. Yani teorik olarak sürücü ehliyetiniz varsa o gruptaki bir taşıtı sürme bilgi ve beceriniz var demektir. Gelişmekte olan ülkelerde temel sorunlardan biridir ehliyetsizliktir. Ehliyet sahibi olmak zor bir meseledir. Ama süper lige çıkmak medeni dünyada söz sahibi olmak için elzemdir. Aksi halde en ciddi konularda bile yanlış yönlendirilebilirsiniz.
Basitten karmaşığa kadar birçok alanda ehliyet önemlidir. Örneğin pandemi süresince kapalı olunca berberlerin kıymeti anlaşıldı. TV'de, çevremizde evlerinden kendi kendilerini tıraş edenleri görünce berberliğin ne kadar önemli olduğu anlaşıldı.
Aslında fark etmesek de birçok şey kıymetlidir. Ama dikkat etmek lazım: Güzel bir söz: “Berber berbere benzer ama başın Allah'a emanet" Yani kendisini uzman olarak gösteren her kişiye güvenilmemelidir.
Ah, uzmanlığın ne kadar önemli olduğunu tam bir anlaşılsa! Çekinmeden kesin yargılarda bulunmak; Bilir bilmez konuşmak. Bu topraklarda ahkam (hükümler anlamına gelir) kesiciler niye çoğalır?
Meşhur yazarımızın 70-80 yıl önce dertlendiği ayaktakımı, neden her geçen gün artıyor?
Zor bir sorun. İsterseniz bir düşünün!
Son söz: Yarım yamalak uzmanlık ya candan eder ya dinden.
