Karîb, Allah’ın isimlerinden biridir ve “yakın” demektir.
Kurban yakınlaşan, kurbanlık yaklaştırandır. Kişiyi Allah’a yaklaştıran her şey kurbanlıktır. Kurban bayramında kurbanlık hayvan kesilir, insan kurban olur, yani Allah’a yaklaşır.
NİÇİN KURBANLIK?
Kurbanlık hayvan keserek yoksullara dağıtmak haccın ritüellerinden biridir ve ayetle sabittir:
” Hacdaki belirlenen günlerde, O’nun kendilerine rızık olarak sunduğu hayvanları (kurbanlık ederken), üzerine Allah’ın adını ansınlar; işte bunlardan siz de yiyin, zor durumdaki muhtaçlara da yedirin (Hac 22:28).
HACDA NİÇİN KURBANLIK HAYVAN KESİLİR?
Din maksattır. Buradaki maksat da açık… Milyonlarca hacı adayı arife gününü Arafat vakfesinde geçirir (vakfe durmak demektir). Arife gecesi Müzdelife vakfesi, arkasından 3 gün Mina… Toplam 4 gün süreyle insanlar o günün şartlarında tam bir açlıkla karşı karşıya kalırlar. Özellikle yoksul hacılar perişandır. En pratik çözümü, âlemlerin Rabbi olan Rahman ve Rahim olan Allah getirmiştir: “Maddi durumu iyi olanların hayvanlardan kurbanlık yaparak, ihtiyacı olanlara dağıtsınlar”.
İşte bu insandaki sorumluluk bilincidir veya takva budur.
Kur’an, Allah’a yakınlaştıran kurbanlık için şöyle der:
“Allah’a kurbanlıkların ne etleri ne de kanları ulaşır. Sizden Allah’a ulaşan takvanızdır (Hac 22:37).
Yani Allah’a ulaşan, hacdaki yoksul hacılara yardım etme sorumluluğudur. Bütün kurbanlık ve kurban anlayışları bu ayetin ışığında anlaşılmalıdır.
SORU: Peki, hacda olmayanlar niçin kurbanlık hayvanları kesip, kurban olarak Allah’a yaklaşmak isterler?
CEVAP: Hacılar; “Ona ulaşmaya gücü yeten herkesin mabedi haccetmesi, Allah’ın insanlık üzerindeki hakkıdır (Ali İmran 3:97)” öğüdüne uyarak hac mahallinde kurbanlık keserken, hacda bulunmayanlar da onlara nazire yaparak, adeta hacdaymış gibi davranarak, muhtaç olanlara kurbanlığın etiyle yardım etme sorumluluğunu göstermesidir.
KURBAN: KARÎB OLAN ALLAH’IN YANSIMASIDIR
Rabbimiz demektedir ki: “Kulum ben sana şah damarından daha yakınım, sen de muhtaçlara kurbanlık dağıtarak bana yaklaş, yani kurban ol.”
Kulun kurban olması, yaklaşmamın bütün olumlu boyutlarını ifade eder. İnsan kurban olduğunda Allah’a kalp, akıl, vicdan, irade ve ruhu ile yaklaşır.
ÂDEMİN İKİ OĞLU MESELİ
(Mesel, gerçekte vuku bulmamış, ancak konunun biz kullarca daha kolay anlaşılması için Rabbimizin kullandığı bir anlatım yoludur: Darbı Mesel).
Âdemin iki oğlu meselinde, Allah için kurbanlık sunulmuştu. Habil en değerlisini sunarken, Kabil en değersizini verdi. Habil Allah’ı severken, Kabil malı sevdi. Ve Kabil’in kurbanı kabul edilmedi. Çünkü infak ve kurbanlık en güzel değilse kabul edilmez (Kur’an’da Habil ve Kabil isimleri geçmez).
İBRAHİM NEBİNİN KURBANLIK RÜYASI
İbrahim nebi rüyasında oğlu İsmail’i kurbanlık etmeye niyetlenirken görmüş, rüyayı tabir etmesi gerekirken, rüyayı tasdik etmiş ve infazını düşünmüştü. Aslında Allah’ın amacı, insanı kurbanlık etme geleneğine son vermekti.
Bu olayda mesaj şudur: Hayvanlar kurbanlıktır, insandan kurbanlık olmaz. İnsanlarsa kendilerini Allah yoluna adayarak kurban olurlar, yani Allah’a yakınlaşırlar.
Allah’ın insandan istediği ibadetlerin hepsi kurbanlıktır, çünkü insanı Allah’a yaklaştırır.
Kurbanlık, sadece boğazlanan hayvana indirgenemez. Sevgili Muhammed Nebimiz; “namaz kurbanlıktır” demiştir.
VİCDAN SAHİBİ OLMAK KURBAN OLMAKTIR
Vicdan: Karîb olan Allah’ın insana seslendiği yerdir. Akıl Resulallah, vicdan Beytullah’tır.
Vicdan insandaki Allah’ın sesidir. Allah insana vicdanından konuşur. Onun için vicdan asla yalan söylemez.
Bize şah damarımızdan daha yakın Karîb Rabbimiz. Bizleri kurbanlık yoluyla da sorumluluk bilincine ulaştırmayı ve kendine yakınlaşmayı lütfediyorsun.
Biz de Seni sınırsızca övüyor ve çok seviyoruz Allah’ım.
Kurban bayramımızın, Allah’a yakınlaşma bayramı halinde amacına ulaşmış olması duasıyla…
Doruk, 04 Temmuz 2023
Prof. Dr. Orhan Arslan
