Punto:
Dinle
2020 Yılının belki de en üzücü ve etkili olayı olan Yeni Koronavirüs Hastalığı hepimizi hem derinden etkilemiş hemde gerek maddi gerek manevi olarak etkilemiştir. Bizlerde Milli Vicdan Platformu Sağlık ve Sosyal AR-GE birimi olarak birkaç araştırma yapıp huzurlarınıza sunmak istedik.
COVİD-19 (Yeni Koronavirüs Hastalığı Nedir?
Yeni Koronavirüs (COVID-19), ilk olarak Çin’in Vuhan Eyaleti’nde Aralık ayının sonlarında solunum yolu belirtileri (ateş, öksürük, nefes darlığı) gelişen bir grup hastada yapılan araştırmalar sonucunda 13 Ocak 2020’de tanımlanan bir virüstür.
Salgın başlangıçta bu bölgedeki deniz ürünleri ve hayvan pazarında bulunanlarda tespit edilmiştir. Daha sonra insandan insana bulaşarak Vuhan başta olmak üzere Hubei eyaletindeki diğer şehirlere ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin diğer eyaletlerine ve diğer dünya ülkelerine yayılmıştır.
Coronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda, birkaç koronavirüsün soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir. Koronavirüs hastalığına COVID-19 neden olur.
Nasıl Bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.
Belirtileri Nelerdir?
Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.
Kimler Risk Altında ?
COVİD-19 enfeksiyonu ile ilgili şimdiye kadar edinilen bilgiler, bazı insanların daha fazla hastalanma ve ciddi semptomlar geliştirme riski altında olduğunu göstermiştir.
• Vakaların yüzde 80'i hastalığı hafif geçirmektedir.
• Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir.
• Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.
Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
• 60 yaş üstü olanlar
• Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar:
o Kalp hastalığı
o Hipertansiyon
o Diyabet
o Kronik Solunum yolu hastalığı
o Kanser gibi
• Sağlık Çalışanları
Çocuklar Risk Altında Mı?
Çocuklarda hastalık nadir ve hafif görünmektedir.
Çocuklarda şimdiye kadar ölüm görülmemiştir.
Hamileler Risk Altında Mı?
COVID-19 enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır.
Bununla birlikte mevcut kanıtlar COVID-19 enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin COVID-19 vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında COVID-19 ile enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını göstermektedir.
Şu ana kadar COVID-19'un hamilelik sırasında anneden bebeğe bulaştığına dair de bir kanıt bulunmamaktadır.
Tanı Nasıl Konur?
Yeni Koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır.
Sağlık Bakanlığının Hastalığa Yakalanmamak İçin Önerileri :
Mümkün olduğu kadar yurtdışına yolculuk yapılmaması önerilmektedir. Yurtdışına çıkışın zorunlu olduğu durumlarda aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:
Akut solunum yolu enfeksiyonlarının genel bulaşma riskini azaltmak için önerilen temel ilkeler Yeni Koronavirüs (COVID-19) için de geçerlidir. Bunlar;
• El temizliğine dikkat edilmelidir. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir.
• Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemelidir.
• Hasta insanlarla temastan kaçınmalıdır (mümkün ise en az 1 m uzakta bulunulmalı).
• Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmelidir
• Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkün ise sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmelidir.
• Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendil ile örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalıdır.
• Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalıdır. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmelidir.
• Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalıdır.
• Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmelidir.
Sağlık Bakanlığının Önerdiği 14 Kural
1-Ellerinizi sık sık su ve sabun ile en az 20 saniye boyunca ovarak yıkayın.
2-Soğuk algınlığı belirtileri gösteren kișilerle aranıza en az 3-4 adım mesafe koyun.
3-Öksürme veya hapșırma sırasında ağız ve burunu tek kullanımlık mendille kapatın. Mendil yoksa dirseğin iç kısmını kullanın.
4-Tokalașma, sarılma gibi yakın temaslardan kaçının.
5-Ellerinizle gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın.
6-Yurt dıșı seyahatlerinizi iptal edin ya da erteleyin.
7-Yurt dıșından dönüște ilk 14 günü evinizde geçirin.
8-Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın.
9-Kıyafetlerinizi 60-90OC’de normal deterjanla yıkayın.
10-Kapı kolları, armatürler, lavabolar gibi sık kullandığınız yüzeyleri su ve deterjanla her gün temizleyin.
11-Soğuk algınlığı belirtileriniz varsa yașlılar ve kronik hastalığı olanlarla temas etmeyin, maske takmadan dıșarı çıkmayın.
12-Havlu gibi kișisel eșyalarınızı ortak kullanmayın.
13-Bol sıvı tüketin, dengeli beslenin, uyku düzeninize dikkat edin.
14-Düșmeyen ateș, öksürük ve nefes darlığınız varsa, maske takarak bir sağlık kurulușuna bașvurun.
Yazımızın bu kısmına kadar dağınık olan bilgileri bir araya toplamış olduk bu kısmından sonrasında ise Milli Vicdan Platformu Sağlık AR-GE olarak elde ettiğimiz bilgileri sizlerle paylaşacağız. Genel olarak özetleyecek olursak;
• İnkübasyon süresi %97,5 hastada 5,5 gün %2,5 hastada ise 2-14 gün
• Solunum sıkıntısı gelişmezse 7-8 günde hastalar tamamen iyileşiyor. Ateş yükselmeye 4. Günün sonunda devam ediyorsa iyileşme 12-13 gün sürüyor.
• Salgın hastalık, toplumda %100 izolasyon sağlanırsa 2 ayda bitiyor. Bu izolasyon %75-80 olursa hastalık 7-8 ay sürüyor. Bizde ne kadar süreceği nerede durduğumuza bağlı. Yani izolasyonu mümkün olduğunca sağlamalıyız. Eğer bunu gönül rızası ile sağlamazsak, devlet işe el atacak. Dışarı çıkma yasağı gelebilir.
• Covid-19 ateşsizde oluyor. Sadece sınırlama getirmek için Ateş+öksürük diyoruz. Yoksa şu an herkese test yapamayız.
• Kalp ve HT hastalarında risk daha fazla.
• Sigara 14 kat risk artırıyor.
• Kadın ve erkeğe eşit bulaşıyor.
• Biz 15 gün sonra da artışın devam ettiği bölgede olacağız. Ortalama 6-7 haftada pik rakamlara ulaşacağımız tahmin ediliyor, ama bu daha uzunda sürebilir.
• Covid-19 da 3.günden itibaren bulaş başlar. Semptom yokken de bulaş olabilir. Ama semptom varsa bulaş riski çok daha fazla.
• Markette ki ürünlerden bulaş hiç gösterilmemiş. Alınan şeyleri 6 saat bekletilirse bulaş şansı hiç kalmıyor.
• Hastalığı geçirince koruyuculuk oluyor ama ne kadar sürdüğü henüz bilinmiyor.
• Şuan 2.kez korona bulaşı 1 hastada gösterilmiş. Vaka Çinde ve ağır İmmunsuprese bir hasta.
Bir uzman 28 Mart tarihinde bazı verileri paylaşarak kendi yorumunu ekledi.
• Toplam Test sayısı 55464 kişiden 7402 Pozitif. Toplam pozitiflik %13,34.
• Toplam Enfekte hızı %29,9.
• Ex 92 den 108’e çıktı.Total Mortalite %1,41.
• İyileşen hasta 40’dan 70’e çıktı.
• Yoğun bakıma giren 344’den 445’e çıktı.
• Entübe hasta sayısı 241’den 309’a yükseldi. %28,21 arttı.
30 Mart 2020 itibari ile ise rakamlarımız şu şekilde;
• Toplam test sayısı 76.981
• Bugün ki test sayısı 11.535
• Toplam pozitif hasta sayısı 10.827
• Bugün ki pozitif hasta sayısı 1.610
• Toplam vefat sayısı 168
• Bugün ki vefat sayısı 37
• Yoğun bakım hasta sayısı 725
• Toplam iyileşen hasta sayısı 162
Diğer bir hususta şuan aktif olarak tüm toplumumuzun kullandığı el dezenfektanları, kolonyalar ve sirke. Kolonya kullanımında 70 derece ve üzeri kullanılması tavsiye ediliyor ve kokusuz olması özellikle belirtiliyor, çünkü aşırı kullanımında zararlı oluğuna dair çalışmalar mevcut. Sabun ise bu salgında neredeyse en büyük silahlarımızdan birisi ve oldukça etkili bol sabunla sık sık el yıkamamız gerekli. Son olarak ise sirke; sirke zayıf asidik özellikte olduğu için özellikle Covid-19 üzerinde etkisi neredeyse yetersiz, fakat sebze ve meyveleri sirkeli suda bekletmek oldukça etkili ayrıca parazit kistlerini ve virüsleri öldürmekte, özellikle prokaryotik bakteri üzerine çok etkili. Virüsler üzerine direk bir çalışma yok ancak bakterilerden daha az dayanıklı olduğu için virüslerde de etkin olduğunu söyleyebiliriz. Aldığımız her vaka ve ölüm sayısının üzüntüsü ile tabur olan hastamızın sevincini Milli Vicdan Platfomu üyeleri olarak bizlerde yaşıyoruz, bu süreçte kendimizi en iyi savunma şeklimiz olan evden dışarı çıkmayarak muhafaza etmemiz hem bizim hem de etrafımızda ki bireyler için etkili olduğunu unutmayalım. Bu salgından ülkemiz ve tüm dünyanın bir an evvel kurtulması hayatımızın normale dönmesi temennisi ile Milli Vicdan Platform’u adına Sağlık ve Sosyal AR-GE.
30 Mart 2020
